"Mensen worden niet verstoord door de dingen zelf, maar door de manier waarop ze ernaar kijken." — Epictetus
Kritiek ontvangen is vaak iets wat we niet leuk vinden. Of de kritiek nu persoonlijk of digitaal gegeven wordt, dat maakt niet uit. We voelen ons vaak aangevallen als mensen ons bekritiseren. Het voelt zelfs als een persoonlijke aanval op ons karakter en op de beslissingen die we nemen. Maar worden 'wij' echt bekritiseerd, of bekritiseren zij hun ervaring van ons?
Dit besef heeft mijn perspectief volledig veranderd.
Het gaat over perceptie, niet over realiteit
We ervaren allemaal het leven op onze eigen manier. Verschillende gebeurtenissen hebben ons gevormd en beïnvloeden hoe we de wereld nu zien. Verschillende overtuigingen, mensen die we hebben ontmoet, informatie die we hebben opgenomen.
Wanneer we iemand ontmoeten, creëren we een versie van die persoon in ons hoofd. We ervaren die persoon op onze eigen manier. De ander ervaart ons ook op zijn eigen manier. Wanneer ze besluiten ons te bekritiseren, bekritiseren ze slechts een zelfgemaakte versie van ons die alleen in hun geest bestaat.
Jij en ik kunnen samen naar het park gaan en iemand ontmoeten. We zouden dan een gedeelde ervaring hebben, maar dat betekent niet dat we die gebeurtenis op dezelfde manier hebben ervaren. Jij zou een compleet andere interpretatie in je hoofd kunnen hebben dan ik. Hetzelfde geldt voor hoe we andere mensen ervaren.
Ik herinner me een specifieke situatie heel goed. Voordat ik in de IT-sector werkte, werkte ik op de Customer Service afdeling. Na een conferencecall met een belangrijke klant, bekritiseerde mijn teamleider mij. Ik nam dit heel persoonlijk. Ik was 'te direct'. Mijn ego, dat zelfverzonnen ik-figuurtje in m’n hoofd, ging meteen in de verdediging. Ik vond dit absurd en dat liet ik ook duidelijk merken.
We kregen zelfs een conflict. Als er iets onaangenaam is, dan is het wel een conflict met je baas — maar ik kon het niet loslaten.
Later die dag bleef ik denken over hoe zij over mij dacht en ik kon het niet geloven. Er was maar één ding dat ik kon doen: de 'waarom' achterhalen.
Ik besloot de volgende dag een privégesprek met haar te hebben. Ik was afgekoeld en slaagde erin mijn ego opzij te zetten. Ik begon zelfs met een verontschuldiging en besprak wat er gebeurd was.
Toen realiseerde ik me dat ik niet per se te direct was. Haar perspectief was gewoon anders dan het mijne. Zij gaf de voorkeur aan een meer adviserende en geleidelijke aanpak van de zaak. Haar voorkeur was gevormd door wat zij in haar carrière had meegemaakt. Dus het was niet per se waar dat mijn manier niet goed was— mijn manier botste gewoon met haar verwachtingen.
Maar wat is dan ‘echt’? Wat is de realiteit hier? Volgens haar was ik te direct. Volgens mijzelf niet. Daaruit concludeer ik dat er in zo'n situatie geen realiteit is. Het gaat allemaal om perceptie. Er waren geen feiten. 1+1 zal nooit 5 zijn, dat is een feit en bewezen. Maar er zijn zoveel niet-feiten in ons leven die nog steeds als ‘waar’ worden ervaren.
Waar in iemands gedachten.
Kritiek gaat niet altijd over jou
In veel gevallen zegt kritiek meer over de gever dan over de ontvanger. Vaak hebben de gevers van kritiek hun eigen problemen die ze projecteren op jou met hun kritiek. Nu met sociale media en digitale communicatie is dat nog erger geworden.
Wanneer mensen zich veilig voelen achter hun schermen, zijn ze een stuk minder bang om zichzelf te uiten. Ze aarzelen niet om je te vertellen hoe slecht ze je vinden en dat je onzin praat. De ene belediging na de andere. Negentig procent van deze mensen zal je niet direct persoonlijk aanspreken omdat ze dat niet durven.
Ik begrijp dat veel mensen anoniem willen zijn op het internet. Tegenwoordig is het zo makkelijk om opgelicht te worden. Maar als het aan mij lag, zouden er andere regels moeten gelden op platforms waar je reacties kunt achterlaten. Een verificatie bijvoorbeeld zodat men alleen kan reageren als hun ware identiteit bekend is.
Een echte naam met een echte profielfoto. Ik ben ervan overtuigd dat mensen twee keer zouden nadenken over hoe ze iets zeggen, en of ze überhaupt iets zeggen.
Deze mensen hebben zelf veel problemen. Als ze gelukkig en vrolijk waren, zouden ze zich niet zo lelijk gedragen. Ze zouden hun kritiek op een liefdevolle en ondersteunende manier uiten. Wanneer men reageert vanuit een liefdevol perspectief, wordt die reactie getypt met de beste intenties.
Dus er is een onderliggende reden waarom mensen hun kritiek op een nare manier uiten, zonder enige vorm van goede intentie.
Het is een reflectie van de pijn die iemand doormaakt die getriggerd wordt door iets wat jij hebt gedaan.
We zouden daarom ook eigenlijk helemaal niet boos moeten worden hierom. In plaats van boos te zijn, zou medeleven meer op z’n plek zijn. We kunnen hier een hele bewuste keuze maken. Zoals ik al vaak heb gezegd in mijn artikelen op Medium:
"We hebben geen controle over externe gebeurtenissen, maar wel over de manier waarop we reageren op die gebeurtenissen."
Zo'n waardevolle, stoïcijnse les.
Wat kunnen we doen met kritiek? Eén woord: groeien. We hoeven ons niet te verdedigen. We kunnen echter wel onszelf uitleggen. Als we open durven staan voor kritiek, kan het zeker de moeite waard zijn om te proberen ons perspectief meer af te stemmen op dat van de ander. Als dat niet werkt, kunnen we vragen stellen.
Op deze manier kunnen we van elkaar leren. We moeten in ieder geval kritiek niet meteen afwijzen. Soms kan kritiek ons hele nuttige inzichten geven in ons gedrag. Inzichten waarvan we ons misschien totaal niet bewust waren.
Kun je je een moment herinneren waarop het veranderen van je perceptie van de ontvangen kritiek je hielp groeien? Wat heb je over jezelf geleerd?
Als mijn woorden een snaar bij je hebben geraakt of als je dit waardevol vond, denk er dan eens over na om me wat liefde te geven - trakteer me op een kopje koffie (het is een stuk voordeliger dan therapie)!
En wist je dat deze post er veel mooier uitziet in de Substack app?
Ook te beluisteren op Spotify.
Share this post